Chuyên gia đề xuất giảm bậc giá điện sinh hoạt để hạn chế ‘hóa đơn tiền điện gây sốc’

Người dân tiêu thụ điện càng nhiều, doanh thu ngành điện càng lớn

Năm 2022, Tập đoàn Điên lực Việt Nam (EVN) báo lỗ 26.235,78 tỷ đồng, chưa bao gồm khoản chênh lệch tỷ giá thực hiện theo hợp đồng mua bán điện từ các năm 2019 - 2022 lên tới 14.725,8 tỷ đồng. Riêng hoạt động sản xuất - kinh doanh điện ghi nhận mức lỗ 36.294,15 tỷ đồng. Năm 2023, ngành điện dự kiến lỗ thêm 71.620 tỷ đồng, đưa tổng lỗ giai đoạn 2022 - 2023 lên 99.305 tỷ đồng. Với khoản lỗ này, sẽ làm mất 44,8% vốn Nhà nước tại EVN.

Với khoản lỗ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) năm 2022 là hơn 26.200 tỉ đồng, Bộ Công Thương cho biết đã xây dựng phương án điều chỉnh giá điện và báo cáo Thủ tướng.

TS Ngô Đức Lâm, chuyên gia về năng lượng cho rằng, cần xem xét lại chính sách giá lũy tiến trong giá điện áp dụng cho các hộ gia đình. Chính sách giá này quá cao, lạc hậu trong bối cảnh hiện nay. Ví dụ, chúng ta khuyến khích sử dụng xe điện thay xe chạy bằng xăng, dầu để giảm phát thải khí ròng như mục tiêu mà Chính phủ đã cam kết. Như vậy, các hộ gia đình sẽ phải trả tiền điện rất nhiều khi sử dụng xe điện vì chỉ cần nhích lên hơn 100 kWh là số tiền đã nhảy bậc rất cao. Vì vậy cần phải điều chỉnh theo hướng nâng cao chỉ số sử dụng ở các bậc đầu tiên và tính giá thấp hơn cho các bậc. Bên cạnh đó, giá điện tái tạo thấp nhưng các nhà sản xuất không được tạo điều kiện để kết nối, phát triển.

Hiện giá điện được xác định dựa trên bán lẻ điện bình quân đang được xác định dựa trên Quyết định 24/2017 của Thủ tướng. Mức giá này bao gồm đầy đủ các chi phí đầu vào như phát điện, truyền tải, phân phối, bán lẻ, quản lý ngành… nhằm đảm bảo ngành điện có lãi để tái đầu tư, thực hiện phúc lợi xã hội và hoạt động ổn định, lâu dài.

Tuy nhiên, trên thực tế là dù đã nhiều lần sửa đổi biếu giá bán lẻ điện sinh hoạt (luỹ tiến), song vẫn không thỏa mãn cho người dân. Nguyên nhân là do cách tính giá bán lẻ điện bình quân, khi các cơ quan chức năng chỉ công bố tổng doanh thu và chi phí ngành nhưng không công bố tổng doanh thu điện sinh hoạt được tính cho từng bậc. "Thực tế là biểu giá sinh hoạt luỹ tiến từ trước đến nay chỉ có lên không khi nào xuống, chưa thể hiện rõ sự minh bạch, chưa tuân thủ nguyên tắc là tổng doanh thu điện sinh hoạt được tính cho từng bậc phải cân bằng với tổng doanh thu của giá điện bình quân" - ông Lâm nói.

Điều này có nghĩa là, theo ông Lâm, tổng doanh thu điện sinh hoạt mà ngành điện có được khi chia cho tổng số kWh điện sử dụng, phải bằng mức giá bán lẻ điện sinh hoạt bình quân đã được phê duyệt, trong khi trên thực tế, từ bậc 3 trở lên người tiêu dùng phải chịu mức giá lớn hơn giá bình quân, nên nếu tiêu thụ điện càng nhiều thì doanh thu của ngành điện sẽ tăng lên.

Với quan điểm này, vị chuyên gia đề nghị cần áp dụng một mức giá bằng với mức giá bán lẻ điện bình quân đã được phê duyệt. Hoặc có thể áp dụng phương án ba bậc thang, gồm nhóm bậc thấp cần có trợ giá, nhóm bằng giá bình quân và nhóm bậc cao để điều hòa giá.