Đặc sản trứng kiến vào mùa, cẩn thận kẻo ngộ độc

Trứng kiến dễ nhiễm khuẩn, có độc tố

Những ngày này, người dân miền núi thường vào rừng tìm trứng kiến để bán cho thương lái. Mùa lấy trứng kiến diễn ra từ tháng 3 đến tháng 4 Âm lịch hàng năm. Anh Hà Văn Khơi, xã Ái Thượng, huyện Bá Thước, Thanh Hóa cho biết, từ khi còn nhỏ anh đã theo bố vào rừng lấy trứng kiến. Trước đây, người dân chỉ đi lấy trứng kiến về để xào măng chua hoặc nấu cơm xôi ăn trong gia đình. Khoảng 5 năm trở lại đây, trứng kiến trở thành món ăn đặc sản của người dân miền xuôi. Chính vì vậy, cứ vào mùa là thương lái lên gom trứng kiến nhập cho các nhà hàng.

Để săn trứng kiến, người thợ cần dùng dao rồi trèo lên các cành cây, chặt cả cành có tổ kiến xuống. Khi lấy trứng kiến phải làm thật nhanh, nếu không kiến sẽ vỡ tổ, bám đầy người. Để tách trứng kiến ra khỏi tổ, người thợ săn phải nhanh chóng đặt tổ kiến lên chiếc mâm, sau đó phá tổ, dùng cành cây xua đuổi kiến đi. Trứng kiến có thể chế biến thành các món ăn đa dạng như: rang sả, nấu cháo, cuốn lá lốt, xào, làm nhân bánh, đồ xôi,...

Tuy trứng kiến được coi là món ăn bổ dưỡng, tuy nhiên thực tế đã từng có những trường hợp phải nhập viện do sốc phản vệ, ngộ độc nặng khi ăn trứng kiến.

GS Bùi Công Hiển, Hội Côn trùng học Việt Nam cho biết, hiện nay ở Việt Nam, người dân sử dụng kiến làm thực phẩm ở 2 dạng: Ăn và uống. Ăn trứng kiến và uống rượu ngâm trứng kiến.

Trứng kiến là cách gọi dân gian cho giai đoạn phát triển trước trưởng thành, chủ yếu ở giai đoạn ấu trùng và nhộng kiến được bọc trong một vỏ mỏng màu trắng. Còn trứng kiến thật khi được đẻ ra rất bé, có khi bằng mắt thường cũng khó nhận biết. Hiện nay, mỗi nơi người ta đi thu lượm trứng kiến về ăn, chưa có nhà côn trùng nào đi theo để xác định tên loài cụ thể.

Theo đánh giá của GS Hiển thì chủ yếu người dân hay thu "trứng kiến" của loài kiến cong bụng (Crematogaster spp). Người ta lấy cả tổ kiến về, rũ cho kiến trưởng thành đi hết khỏi tổ, rồi sàng thu lại trứng kiến, sau đó chế biến thành món ăn.

Những trưởng hợp ăn trứng kiến hay uống rượu kiến bị ngộ độc, nhẹ thì có thể do cơ địa không phù hợp, vì ở kiến trường thành có nọc độc chứa axit foocmic. Trường hợp nặng, thậm chí chết người thì phải tìm hiểu kỹ nguyên nhân.

"Có trường hợp khi thu bắt kiến, để tránh kiến đốt có người phun thuốc trừ sâu vào tổ kiến, để kiến chết rồi mới thu bắt, cũng có thể trong khi chế biến lẫn kiến với các tạp chất gây ngộ độc hoặc một số các thể kiến đã bị thối rữa nhiễm khuẩn…", GS Hiển cho biết.

Dễ bị nhiễm vi khuẩn có hại

Theo GS Bùi Công Hiển, đối với quan niệm coi trứng kiến là đặc sản, thực tế khoa học chưa chứng minh thành phần của loại thực phẩm này. Hơn nữa trứng lại có những thành phần lạ, tuy là protein tốt nhưng người dùng có thể bị dị ứng như arginin, prolin, histidin...

Ngoài ra, kiến là loài côn trùng sống ở nhiều môi trường khác nhau, trong đó có ở nơi ẩm thấp, rừng núi, nên có thể chứa rất nhiều ký sinh trùng, vi khuẩn có hại. Sử dụng trứng kiến này, vô tình chúng ta tự đưa vào cơ thể mình nguồn vi khuẩn có hại. Do đó, tốt nhất là lựa chọn những thực phẩm bổ dưỡng khác, thân thuộc hơn, được khoa học chứng minh để cải thiện tình trạng sức khoẻ, tránh rủi ro bị dị ứng, thậm chí là ngộ độc, tử vong vì trứng kiến