Món ăn, bài thuốc từ đậu xanh và những lưu ý khi dùng

1. Giá trị dinh dưỡng của đậu xanh

Đậu xanh còn gọi là lục đậu. Tên khoa học Phaseolus ayreus Roxb., Vigna aurea Roxb. Thuộc họ Đậu Fabaceae (Papillionaceae).

Vỏ hạt đậu xanh còn gọi là lục đậu bì, hay lục đậu y, lục đậu xác... thu được bằng cách xay đậu, ngâm nước và gạn lấy vỏ phơi hay sấy khô.

Hạt đậu xanh có trung bình 13,7% nước, 23% protid, 2,4% lipid và 52% glucid, 4,6% cellulose. 

Mỗi 100g đậu xanh cung cấp cho cơ thể 329 calo, 62,7mg canxi, 369,5mg photpho, 4,7mg% sắt, 0,06mg% caroten, 0,71mg% vitamin B₁, 0,15mg% vitamin B₂, 2,4mg% vitamin PP, 4mg% vitamin C.

Trong nhân dân, ngoài công dụng thực phẩm, đậu xanh toàn hạt và vỏ hạt còn được dùng làm thuốc.

2. Công dụng và liều dùng

Đậu xanh được ghi làm thuốc trong sách "Nam dược thần hiệu" của Tuệ Tĩnh và "Bản thảo cương mục" của Lý Thời Trân. 

Theo Lý Thời Trân, vỏ hạt đậu xanh vị ngọt, tính nhiệt không độc, có tác dụng giải nhiệt độc, làm cho mắt khỏi mờ.

Toàn hạt đậu xanh vị ngọt, tính hàn không độc, có tác dụng tiêu tích nhiệt, giải bách độc (các chất độc). Dùng nấu ăn để tiêu thũng phù, hạ khí, giải nhiệt độc, giải các chất độc của thuốc và kim loại.

Ngày dùng 20 đến 40g dưới dạng nấu chín nhừ để ăn.

3. Một số món ăn bài thuốc có đậu xanh

ThS.BS. Nguyễn Quang Dương – Trưởng khoa Ung bướu Bệnh viện Tuệ Tĩnh giới thiệu một số món ăn bài thuốc có đậu xanh như sau:

- Cháo đậu xanh hải đới:Đậu xanh xay 30g, hải đới (tảo biển) 50g, gạo nếp 50g, đường vừa đủ. Hải đới ngâm mềm; gạo và đậu vo sạch nấu cháo, cháo chín cho hải đới vào nấu tiếp khoảng 5 phút, thêm đường khuấy đều.

Tác dụng: Dùng tốt cho người bệnh viêm da cấp tính, sẩn ngứa, mề đay.

- Cháo đậu xanh: Đậu xanh 50g, gạo tẻ 80g, cả hai vo sạch nấu cháo, để nguội, ăn ngày 2-3 lần. 

Tác dụng: Dùng tốt cho người bị ngộ độc thức ăn, ngộ độc phụ tử, ba đậu, các thuốc nông nghiệp, thảo dược, người bệnh mạch vành, say nắng say nóng, sốt nóng khát nước, mụn nhọt lở ngứa, người đái tháo đường.

- Cháo vừng đậu xanh:Đậu xanh 50g, vừng hạt 30g, trần bì 8g. Đậu xanh xay vỡ, vừng và trần bì tán bột, cùng nấu cháo bột.