Chuyên gia nói gì về đề xuất thu phí đường cao tốc do Nhà nước đầu tư?

Mức thu cần phù hợp với khả năng chi trả của người dân

Theo đó, Bộ GTVT đề xuất cho phép 9 tuyến đường bộ cao tốc do Nhà nước đầu tư hoàn thành, đưa vào khai thác trước năm 2025 thực hiện thí điểm theo cơ chế phí.Ngoài cao tốc TP.HCM - Trung Lương, 8 đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 được đề xuất áp dụng cơ chế thí điểm gồm: Cao Bồ - Mai Sơn; Mai Sơn - QL45; QL45 - Nghi Sơn; Nghi Sơn - Diễn Châu; Cam Lộ - La Sơn; Vĩnh Hảo - Phan Thiết; Phan Thiết - Dầu Giây; cầu Mỹ Thuận 2.

Thời gian thực hiện thí điểm được kiến nghị áp dụng cho đến khi quy định pháp luật về thu phí sử dụng đường cao tốc được Quốc hội thông qua. Thời gian thu thí điểm theo cơ chế phí tối đa là 5 năm.

Về phương pháp tổ chức thu phí, kiến nghị áp dụng toàn diện thu phí không dừng, đa làn liên thông giữa các đoạn/tuyến cao tốc, giữa các dự án do Nhà nước đầu tư và các dự án PPP. Số tiền thu được sau khi trừ chi phí tổ chức thu, sẽ nộp trực tiếp vào ngân sách Nhà nước.

Bộ GTVT kiến nghị đầu tiên sẽ thực hiện thu phí với 9 đoạn đầu tư công cao tốc Bắc - Nam phía Đông đang thi công. Sau đó sẽ tính tới việc thu phí các cao tốc đầu tư công khác. Bộ GTVT cũng đưa ra dự kiến mức phí có thể từ 1.000 - 1.500 đồng/km/xe dưới 12 chỗ ngồi và tính toán có thể thu về ngân sách tại 9 đoạn cao tốc trên khoảng hơn 2.000 tỷ đồng/ năm.

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết ông đồng tình với đề xuất này. Về bản chất, đường do Nhà nước đầu tư là tài sản của Nhà nước, việc thu phí để có ngân sách phục vụ vận hành, duy tu bảo dưỡng đường. Hiện số tiền phí sử dụng đường bộ thu được hàng năm khoảng 9.000 tỷ đồng và ngân sách cấp thêm khoảng 3.000 tỷ đồng chưa đủ đáp ứng nhu cầu bảo trì hệ thống đường bộ do Nhà nước quản lý. Với định mức bảo trì rất cao, việc bảo trì hàng nghìn km đường cao tốc sẽ là một gánh nặng lớn đối với ngân sách.

Do là đường có thu phí nên song song với các tuyến đường mới, phải có đường cũ song hành để người dân lựa chọn. Ngoài ra, cần nghiên cứu để có mức thu phù hợp với khả năng chi trả của người dân và doanh nghiệp. Cần nghiên cứu kỹ cách thức thu ra sao, có giống như các dự án BOT hay không vì đây là dự án do Nhà nước đầu tư.

Chuyên gia kinh tế, PGS. TS. Đinh Trọng Thịnh, giảng viên cao cấp Học viện Tài chính cũng đồng tình với đề xuất của Bộ Giao thông Vận tải và cho rằng, thế giới cũng thu phí sử dụng các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Về mức thu, ông Thịnh cho rằng, phải được thực hiện theo nguyên tắc xây dựng trên cơ sở tổng số phí thu được sau khi bù đắp chi phí tổ chức thu phải đảm bảo còn dư để cân đối vào ngân sách Nhà nước; mức thu được tính toán theo từng đoạn/tuyến đường bộ cao tốc cụ thể để đảm bảo phù hợp với điều kiện khai thác, kinh tế - xã hội theo từng khu vực.

Ngân sách không thể 'gánh' hết nếu miễn thu phí

TS Đinh Trọng Thịnh cho biết, không phải chỉ ở Việt Nam mà ngay ở các quốc gia kinh tế phát triển thì ngân sách Nhà nước cũng không đủ để chi tiêu cho các tuyến đường bộ cao tốc và buộc phải tính toán đến việc thu phí đường bộ cao tốc mà Nhà nước đầu tư. Đây sẽ là cơ sở để tiếp tục phát triển các tuyến đường bộ cao tốc cũng như phát triển hệ thống giao thông vận tải một cách toàn diện, đảm bảo giải quyết những nút thắt, ách tắc về giao thông vận tải, tạo đà cho sự thúc đẩy phát triển kinh tế trong tương lai.