Thế giới cần làm những gì để gỡ 'quả bom hẹn giờ' khí hậu?

Châu Á đang trải qua một trong những đợt nắng nóng nghiêm trọng nhất lịch sử dù chỉ mới đầu Hè.

Mức nhiệt cao, nhiều ngày lên tới hơn 45 độ C tại khu vực Nam Á kéo dài từ tháng Tư tới nay đã khiến ít nhất 13 người ở Ấn Độ tử vong do sốc nhiệt, trong khi hàng triệu người dân nước láng giềng Bangladesh phải chịu cảnh mất điện giữa những ngày nóng nhất trong gần 60 năm.

Thành phố Tak ở miền Tây Thái Lan có lúc đo được mức nhiệt cao chưa từng thấy là 45,4 độ C. Thái Lan, Malaysia đã ghi nhận những nạn nhân tử vong do nắng nóng. Myanmar, Lào, Nepal, Trung Quốc liên tiếp trải qua những ngày nắng nóng 42-43 độ C.

Trong tuần này, nhiệt độ đã tăng vọt trên 32 độ C tại các vùng thuộc bang Oregon, Washington và British Columbia của Mỹ, cao hơn gần 10 độ C so với mức trung bình tháng 5 hằng năm.

Tại quốc gia láng giềng Canada, cháy rừng diễn biến nghiêm trọng nhiều tuần dù đang là mùa Xuân và chưa bước vào giai đoạn cao điểm nắng Hè. Hàng chục nghìn người phải sơ tán, hơn 945.000 ha rừng và đồng cỏ bị thiêu rụi.

Tại châu Âu, vùng Gimenells ở Catalonia, Tây Ban Nha chịu ảnh hưởng nặng nề do hạn hán tồi tệ nhất trong 100 năm qua.

Giới chuyên gia cảnh báo tình trạng nắng nóng như thiêu đốt có thể sẽ tiếp tục xảy ra trong năm nay do tác động của hiện tượng thời tiết cực đoan El Nino. Thực tế những năm gần đây, nắng nóng cực đoan xuất hiện với tần suất ngày càng lớn.

Theo tổ chức World Weather Attribution (WWA), biến đổi khí hậu đã làm tăng tối thiểu 30 lần khả năng xảy ra sóng nhiệt, một trong những hình thái thời tiết cực đoan gây hậu quả nghiêm trọng nhất.

WWA cảnh báo nếu như trước đây những đợt thời tiết khắc nghiệt mà Ấn Độ và Bangladesh mới trải qua thường chỉ xảy ra 1 lần trong 1 thế kỷ thì với tác động của biến đổi khí hậu, tần suất này rút ngắn còn 5 năm 1 lần.

Biến đổi khí hậu cũng chính là nguyên nhân làm gia tăng mức độ nghiêm trọng và tần suất xuất hiện "El Nino - Dao động phương Nam" (ENSO), xảy ra khi nhiệt độ lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và phía Đông Thái Bình Dương cao hơn so với nhiệt độ trung bình nhiều năm.

Hiện tượng này thường kéo dài từ 8-12 tháng với tần suất lặp lại khoảng 3-4 lần/năm, và có thể gây ảnh hưởng lớn đến nhiệt độ, lượng mưa trên toàn thế giới.

Năm 2018, Ủy ban Liên Chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) nhấn mạnh thách thức lớn chưa từng có của việc cần giới hạn mức tăng nhiệt trên Trái Đất ở 1,5 độ C như mục tiêu đề ra trong Hiệp định Paris về Biến đổi khí hậu để tránh những thảm họa khôn lường. 5 năm sau, thách thức đó thậm chí còn lớn hơn do khí thải nhà kính không ngừng tăng. Hiện nhiệt độ hành tinh đã tăng 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cảnh báo toàn cầu đang trên đà nóng lên vượt mức 1,5 độ C trong 5 năm tới.

Với mỗi 0,1 độ C tăng lên, nắng nóng cực đoan và các hình thái thời tiết bất thường càng nghiêm trọng hơn, gây nhiều thảm họa hơn. Tuy nhiên, tốc độ và quy mô của các kế hoạch cùng những biện pháp được thực hiện cho đến nay được đánh giá là không đủ để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

Thậm chí, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cảnh báo với những chính sách như hiện tại, nhiệt độ Trái Đất có thể sẽ tăng hơn 2,8 độ C.