Cách bảo vệ sức khỏe, ứng phó với sóng nhiệt lan khắp châu Á

Kỷ lục nắng nóng được lập ở nhiều quốc gia

Các quốc gia trên khắp châu Á đã phải hứng chịu các đợt nắng nóng cực độ ngay vào đầu mùa hè năm nay, với nhiều mức nhiệt cao kỷ lục được ghi nhận, làm dấy lên lo ngại về khả năng thích ứng của con người với khí hậu đang thay đổi nhanh chóng ở khu vực này. Sau khi những đợt nắng nóng gay gắt tấn công phần lớn châu Á vào tháng 4, nhiệt độ lại tăng vọt vào cuối tháng 5, dù đây không phải là cao điểm nắng nóng theo trung bình nhiều năm.

Mức nhiệt độ cao kỷ lục vào tháng 4 và tháng 5 vừa qua đã được ghi nhận ở Trung Quốc, Đông Nam Á và các nơi khác của châu Á, cũng như cả châu Âu. Thậm chí, các chuyên gia cảnh báo rằng nắng nóng sẽ còn nhiều hơn nữa. Ở Việt Nam, nắng nóng dự kiến tiếp tục kéo dài sang tháng 6. Ngày 6/5, mức nhiệt độ cao nhất từ trước đến nay đã được ghi nhận tại tỉnh Thanh Hóa ở mức 44,1 độ C. 

Tại Trung Quốc, Thượng Hải đã trải qua ngày nóng nhất tháng 5 trong hơn một thế kỷ vào thứ Hai tuần này. Một ngày sau, một trạm thời tiết ở trung tâm sản xuất công nghệ phía Đông Nam của Thâm Quyến cũng lập kỷ lục tháng 5 là 40,2 độ C. Đợt nắng nóng sẽ tiếp tục diễn ra trên khắp miền Nam nước này trong vài ngày nữa.

Ấn Độ, Pakistan và Đông Nam Á đã trải qua đợt nắng nóng gay gắt vào tháng 4, gây thiệt hại cơ sở hạ tầng trên diện rộng và làm gia tăng các ca say nắng. Bangladesh cũng nóng nhất trong 50 năm qua, trong khi Thái Lan đạt kỷ lục 45 độ C.

Ông Nguyễn Văn  Hưởng, Trưởng Phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết Việt Nam và nhiều quốc gia châu Á đang phải đối mặt với những kỷ lục về nắng nóng (hay còn gọi là sóng nhiệt) tồi tệ nhất lịch sử. Sóng nhiệt là khoảng thời gian kéo dài của hiện tượng thời tiết nóng bất thường, thường kéo dài từ vài ngày đến hơn một tuần. Sóng nhiệt hình thành khi không khí tĩnh (ít di chuyển) tại một địa phương hay một vùng. Sóng nhiệt có thể gây ra các bệnh như suy kiệt, đột quỵ do nhiệt, thậm chí là tử vong.

Việt Nam đã ghi nhận một số điểm nóng từ 41-42 độ C ở các tỉnh như Sơn La, Nghệ An. Phía Tây Bắc Bộ và khu vực miền Trung đã xuất hiện ba đợt nắng nóng diện rộng nhưng đã có tới hai đợt ghi nhận những giá trị nắng nóng vượt mức kỷ lục so với cùng kỳ các năm trước. Tại huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình, mức nhiệt 41,4 độ C được ghi nhận vào ngày 22/3, cao hơn kỷ lục cũ thiết lập năm 1996 tới 3,3 độ C. Đây là mức nhiệt cao nhất từng ghi nhận tại nước ta vào tháng 3 trong lịch sử quan trắc khí tượng.

Nắng nóng kỷ lục ở châu Á và Đông Nam Á trong tháng Tư là do dòng xiết gió Tây nhánh phía Nam cao nguyên Tibet di chuyển lên phía Bắc sớm, tạo điều kiện cho vùng thấp nóng ở châu Á hoạt động sớm và mạnh hơn so với trung bình hằng năm, gây ra nền nhiệt cao hơn trung bình nhiều năm.

Ngoài tác động của vùng thấp nóng châu Á, Việt Nam còn chịu ảnh hưởng của gió phơn, khi tác động đến dãy Hoàng Liên Sơn và phía Tây Trường Sơn sẽ gây ra hiệu ứng gió phơn làm cho mức độ nắng nóng ở Tây Bắc Bộ và phía Tây các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị gay gắt hơn.

Ứng phó với sóng nhiệt để bảo vệ sức khỏe

Ông Nguyễn Văn Hưởng cho biết năm 2023, cao điểm nắng nóng tại miền Bắc tập trung vào tháng 6-7; miền Trung là tháng 6-8. Các đợt nắng nóng trung bình kéo dài từ 2-4 ngày, có đợt dài hơn. Số ngày nắng nóng năm 2023 có thể xuất hiện nhiều hơn so với năm 2022. Nhiều khả năng còn xuất hiện những giá trị nhiệt độ cao nhất vượt kỷ lục cũ đã từng được quan trắc.